PF Account:लिखाण: कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF) ही नोकरदारांसाठी आर्थिक भविष्य सुरक्षित करणारी महत्त्वाची योजना आहे. तुमच्या पगारातून दरमहा पीएफसाठी पैसे कापले जातात, पण कंपनीचे योगदान कसे येते? का तुमच्या पे-स्लिपवर कंपनीचा हिस्सा कमी दिसतो? चला, हे गणित सोप्या भाषेत समजून घेऊया आणि तुमच्या पीएफ खात्याचा तपशील जाणून घेऊया!
कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF) ही 20 किंवा त्यापेक्षा जास्त कर्मचारी असलेल्या खासगी कंपन्यांसाठी अनिवार्य योजना आहे. यामुळे नोकरदारांचे निवृत्तीवेळी आर्थिक भविष्य सुरक्षित राहते. या योजनेअंतर्गत कर्मचारी आणि कंपनी दोघेही मूळ पगाराच्या (बेसिक + डीए) 12% रक्कम पीएफ खात्यात जमा करतात. म्हणजेच, तुमच्या पगारातून 12% कापले जातात आणि कंपनी तितक्याच रकमेचे योगदान देते. पण पे-स्लिपवर कंपनीचा हिस्सा कमी का दिसतो? यामागचे गणित समजून घ्या.
पीएफ खात्याचे गणित
समजा, तुमचा मूळ पगार (बेसिक + डीए) 20,000 रुपये आहे. यानुसार:
- कर्मचाऱ्याचे योगदान: 20,000 चे 12% = 2,400 रुपये. ही रक्कम थेट तुमच्या पीएफ खात्यात जमा होते.
- कंपनीचे योगदान: कंपनीलाही 2,400 रुपये जमा करावे लागतात, पण हे पैसे थेट एकाच खात्यात जात नाहीत. त्याची विभागणी खालीलप्रमाणे होते:
- 3.67% (EPF साठी): 2,400 चे 3.67% = 880 रुपये तुमच्या पीएफ खात्यात जमा होतात.
- 8.33% (EPS साठी): 2,400 चे 8.33% = 1,999 रुपये कर्मचारी पेन्शन योजनेत (EPS) जमा होतात.
म्हणजेच, तुमच्या पीएफ खात्यात दरमहा 2,400 (कर्मचारी) + 880 (कंपनी) = 3,280 रुपये जमा होतात, तर उरलेले 1,999 रुपये पेन्शन योजनेत जातात. यामुळे पे-स्लिपवर कंपनीचे योगदान कमी दिसते, कारण त्यातील काही भाग पेन्शनसाठी वळवला जातो. या पीएफ रकमेवर दरवर्षी व्याज मिळते, जे सध्या (2025 मध्ये) 8.25% आहे.
पीएफचे तीन मुख्य घटक
- कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF): यात तुमचे आणि कंपनीचे 3.67% योगदान जमा होते. ही रक्कम निवृत्ती, घर खरेदी, वैद्यकीय आपत्कालीन परिस्थिती किंवा नोकरी सोडल्यानंतर काढता येते.
- कर्मचारी पेन्शन योजना (EPS): कंपनीच्या 12% पैकी 8.33% येथे जाते. ही रक्कम निवृत्तीनंतर मासिक पेन्शनसाठी वापरली जाते.
- कर्मचारी ठेव संलग्न विमा योजना (EDLI): कंपनीच्या योगदानातील काही भाग (0.5%, कमाल 750 रुपये) या विमा योजनेत जातो, ज्यामुळे कर्मचाऱ्याच्या दुर्दैवी मृत्यूनंतर नामनिर्देशित व्यक्तीला 7 लाखांपर्यंत विमा मिळतो.
रक्कम कशी काढायची?
- निवृत्ती किंवा विशेष परिस्थिती: तुम्ही निवृत्तीनंतर संपूर्ण पीएफ रक्कम काढू शकता. घर खरेदी, वैद्यकीय आपत्कालीन परिस्थिती किंवा शिक्षणासाठीही काही रक्कम काढता येते.
- नामनिर्देशित व्यक्ती: कर्मचाऱ्याच्या मृत्यूनंतर नामनिर्देशित व्यक्तीला पीएफ शिल्लक आणि विमा रक्कम मिळते.
- कर नियम: जर तुम्ही 5 वर्षांपेक्षा कमी कालावधीत 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त रक्कम काढली, तर 10% टीडीएस लागू होतो. 5 वर्षांनंतर काढलेली रक्कम करमुक्त असते.
शेतकऱ्यांसाठी टिप: जर तुम्ही शेतीसोबत खासगी नोकरी करत असाल, तर तुमच्या पीएफ खात्याचा तपशील नियमित तपासा. EPFO च्या uanmember.epfoservices.in वर युनिव्हर्सल अकाउंट नंबर (UAN) द्वारे तुमची शिल्लक आणि व्याज तपासा.
तक्रारी आणि नोंदणी
- नोंदणी: तुमचा UAN आणि आधार क्रमांक बँक खात्याशी जोडलेला असावा. नवीन नोंदणीसाठी जवळच्या EPFO कार्यालयात किंवा कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) मध्ये संपर्क साधा.
- तक्रारींसाठी: epfigms.gov.in वर जा आणि UAN, आधार किंवा मोबाईल नंबर टाकून तक्रार नोंदवा. हेल्पलाइन 1800-118-005 वर संपर्क साधा.
