Maize Rate: गेल्या दोन वर्षांत मक्याच्या दरांनी चांगली वाढ नोंदवली होती, परंतु 2025 च्या सुरुवातीपासून दरांवर सातत्याने दबाव दिसत आहे. सध्या मका हमीभावाच्या जवळपास, म्हणजेच 2,225 रुपये प्रति क्विंटल दराने विकला जात आहे. अनेक शेतकरी दरवाढीच्या प्रतीक्षेत असताना, मक्याच्या बाजारातील सध्याची परिस्थिती आणि भविष्यातील शक्यता समजून घेणे गरजेचे आहे. यंदा मक्याचे दर का घसरले, आणि पुढे दरवाढ कधी अपेक्षित आहे, याचा आढावा घेऊया.
मक्याच्या दरांवर दबावाची कारणे
मक्याच्या दरांवर दबाव येण्यामागे अनेक कारणे आहेत. पहिले, 2024 च्या खरिप हंगामात मक्याचे उत्पादन 231 लाख टनांपर्यंत पोहोचले होते, परंतु सततच्या पावसामुळे काही भागांत पिकांचे नुकसान झाले. यामुळे स्थानिक जातीच्या मक्याची गुणवत्ता कमी झाली, आणि बाजारात कमी दर मिळाले. दुसरे, स्वस्त आयातीमुळे स्थानिक मक्याला स्पर्धा निर्माण झाली आहे. काही आयातदारांनी 0.26-0.70 USD प्रति किलो (सुमारे 2,150-5,800 रुपये प्रति क्विंटल) दराने मका आयात केला, ज्यामुळे स्थानिक मागणीवर परिणाम झाला. तिसरे, पशुखाद्य उद्योगात मागणी स्थिर राहिल्याने दरांवर दबाव कायम आहे. याशिवाय, खतांचे दर (43,000 रुपये प्रति टनवरून 75,000 रुपये प्रति टन) आणि मजुरांचा खर्च वाढल्याने शेतकऱ्यांचा उत्पादन खर्च वाढला, परंतु बाजारात दर स्थिर राहिले.
2025 मधील बाजार परिस्थिती
2023 मध्ये मक्याचे दर 2,050 रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत स्थिर होते, तर 2024 मध्ये इथेनॉल उत्पादनासाठी वाढती मागणी आणि युक्रेनमधील कमी पुरवठ्यामुळे दर 2,800 ते 3,400 रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत पोहोचले. सांगली बाजारात NCDEX वर मक्याचे दर 2,735 रुपये प्रति क्विंटलवरून 2,836 रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत गेले. तथापि, 2025 च्या पहिल्या तिमाहीत दक्षिण अमेरिकेतील प्रतिकूल हवामानामुळे जानेवारी-फेब्रुवारीत काही काळ दर वाढले, परंतु मार्चमध्ये सुधारित हवामान आणि वाढीव पुरवठ्यामुळे दर पुन्हा घसरले. सध्या, मुंबईसारख्या शहरी बाजारात उन्नत मक्याला 3,200 रुपये प्रति क्विंटल, तर जळगावसारख्या ग्रामीण बाजारात स्थानिक मक्याला 1,500-1,800 रुपये प्रति क्विंटल दर मिळत आहे.
दरवाढीची शक्यता आणि कालमर्यादा
बाजारतज्ज्ञांच्या मते, 2025 च्या अखेरीस किंवा 2026 च्या सुरुवातीला मक्याच्या दरात वाढ अपेक्षित आहे. यामागील प्रमुख कारणे म्हणजे इथेनॉल उत्पादनासाठी वाढती मागणी आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारातील कमी पुरवठा. सरकारच्या इथेनॉल निर्मितीला प्रोत्साहन देणाऱ्या धोरणांमुळे मक्याची मागणी वाढत आहे. तसेच, fao.org नुसार, आफ्रिकेतील दुष्काळामुळे मक्याचा पुरवठा कमी झाला आहे, आणि भारतातून व्हिएतनाम, नेपाळ आणि बांगलादेशला निर्यात वाढत आहे. यामुळे दर 3,000 ते 3,500 रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत वाढू शकतात. तथापि, पावसाळी हंगामातील नवीन पिकाची लागवड आणि गुणवत्ता यावर दरवाढ अवलंबून असेल.
शेतकऱ्यांसाठी सल्ला
शेतकऱ्यांनी बाजारातील घडामोडींवर लक्ष ठेवावे आणि मक्याची विक्री योग्य वेळी करावी. उन्नत जाती आणि योग्य साठवणूक यामुळे चांगले दर मिळू शकतात. निर्यातीच्या संधी आणि स्थानिक मागणी यांचा विचार करावा. दरवाढीची प्रतीक्षा करायची असल्यास, 2025 च्या अखेरीपर्यंत थांबणे फायदेशीर ठरू शकते, परंतु बाजारातील अनिश्चितता लक्षात घेऊन तात्काळ विक्रीचा पर्यायही खुला ठेवावा.
